گاهی با خودم می گویم کاش خواب ما آدم بزرگ ها هم اینقدر شیرین بود.
همه چیز در مورد خواب
خواب -یا کمبود آن- یکی از مهمترین و بحث برانگیزترین جنبه‌های مراقبت از کودک است. کسانی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند به‌خوبی از اهمیت آن در چند هفته یا ماه اول آگاه هستند. کیفیت و کمیت خواب نوزادان بر سلامت همه افراد خانه تاثیر می‌گذارد – همین جاست که تفاوت یک پدر و مادر سرزنده و هوشیار از پدر و مادر بی‌حوصله و خسته مشخص می‌شود.
و البته با منتقل شدن نوزاد از گهواره به تخت، دردسر خواب او کمتر نخواهد شد. فقط شکل خواب اوست که تغییر می‌کند. به‌جای گریه، با خواسته‌ها یا امتناع‌های او روبه‌رو می‌شوید. به‌جای اینکه ساعت 3 صبح به او غذا بدهید، برای آب دادن به او یا کابوسی که دیده‌است بیدارتان می‌کند.
می‌خواهیم ببینیم چطور باوجود گریه‌ها، فریادها، امتناع‌ها و خواسته‌های بی حد و حصر فرزندتان، او را بخوابانید؟ وقتی نیمه‌شب از خواب بیدارتان کرده‌است، چطور جوابش را بدهید؟ و اینکه چه میزان خواب برای فرزندتان کافی است؟
2013-07-05 92-04-31 21.30.37
سیستم خواب در نوزادان
نوزادان به طور متوسط بیشتر طول شب و روز را در خواب سپری می کنند و هر چند ساعت یکبار برای شیرخوردن بیدار می شوند. معمولاً برای پدران و مادران تازه بسیار مشکل است که بدانند نوزادشان به چه میزان خواب نیاز دارد.
به طور متوسط نوزادان در حدود 8 تا 9 ساعت در روز و حدود 8 ساعت در شب می خوابند. البته اکثر نوزادان در ابتدا نمی توانند در طول شب بطور پیوسته در حدود 6 تا8 ساعت بخوابند و معمولاً تا سن 3 ماهگی چندین بار در طول شب بیدار می شوند. در اغلب نوزادان آنها هر 3 تا 4 ساعت برای شیر خوردن بیدار می شوند. اگر نوزاد شما خود برای شیر در طول شب بیدار نمی شود، لازم نیست که او را برای شیر خوردن بیدار کنید مگر آنکه پزشک او به شما این را توصیه کرده باشد. البته تا هفته پنجم و ششم اجازه ندهید نوزادتان بیش از 5 ساعت بدون شیر بخوابد.
کودکان و نوزادان نیز مانند بزرگسالان مراحل مختلف خواب دارند و در هر مرحله عمق خواب آنها نیز تغییر می کند. بسته به مرحله خواب، نوزادان می توانند در خواب دست و پا زده و در حرکت باشند و یا آرام و بدون حرکت در جای خود دراز بکشند.
الگوی خواب نوزاد از هنگامی که در شکم مادر است شروع به شکل گیری می کند. در حدود 8 ماهگی جنین، او شروع به خواب با حرکت یا خواب آرام می کند.
برای نوزادان نیر دو نوع خواب وجود دارد:
خواب REM یا حرکت سریع چشم ها :
این مرحله از خواب، خواب سبک است که در این مرحله نوزاد خواب نیز می بیند و چشم های او با سرعت به جلو و عقب حرکت می کنند. با اینکه نوزادان حدود 16 ساعت در شبانه روز می خوابند، حدوداً نیمی از این زمان خواب rem می باشند. کودکان بزرگتر و بزرگسالان بسیار کمتر از این زمان می خوابند و تنها چند ساعت را در خواب rem سپری می کنند.
خواب غیر REM:
خواب غیر REM خود به چهار دسته تقسیم می شود.
مرحله اول: چرت زدن- چشم ها بر روی هم می افتند، ممکن است باز و بسته شوند.
مرحله دوم: خواب سبک- نوزاد دست و پایش را حرکت می دهد و ممکن است با صدا از جا پریده و تکان بخورد.
مرحله سوم: خواب سنگین- در این مرحله نوزاد آرام و بدون حرکت است.
مرحلهچهارم: خواب بسیار سنگین- در این مرحله نوزاد کاملاً آرام و بدون حرکت است و حتی با سر وصدا نیز تکان نمی خورد.
نوزاد در هر بار خوابیدن ابتدا وارد مرحله اول و سپس مرحله 2 و 3 و 4 می شود پس آن به مرحله 3 بازگشته و بعد مجدداً وارد مرحله 2 شده و پس از آن وارد خواب rem می گردد. این سیکل ممکن است چندین بار در طول خواب او رخ دهد. بعضی از نوزادان هنگامیکه از مرحله خواب بسیار عمیق وارد خواب سبک می شوند ممکن است به طور کامل بیدار شده و در چند ماه اول برایشان مشکل باشد که دوباره به خواب برگردند. نوزادان معمولاً بلافاصله پس از بیدار شدن، بسیار هوشیار هستند و به اطراف نگاه کرده و متوجه پیرامون خود می باشند. در صورت شنیدن صدا به آن پاسخ نیز می دهند. اما بلافاصله پس از این زمان آرام ولی هوشیار، زمان گریه فرا می رسد که او دست و پای خود را به شدت تکان داده و شروع به گریه می کند. بنابراین اگر بلافاصله پس از بیدار شدن نوزاد به او شیر بدهید می توانید از وارد شدن او به فاز گریه جلوگیری کنید.
.
کمک به نوزاد برای خوابیدن به تنهایی:
بسیاری از نوزدان ممکن است قادر نباشند که الگوی خواب و بیداری خود را تنظیم کنند، به خصوص اینکه نمی توانند خودشان را بخوابانند. بتابراین بسیار مهم است که شما علایم خواب آلودگی نوزاد خود را بدانید و با فراهم کردن محیط امن و مناسب برای او، او را آماده خوابیدن کرده و به او کمک کنید تا خود به تنهایی به خواب رود. علایم آمادگی برای خواب رفتن در نوزاد می تواند هر کدام از موارد زیر باشد:
مالیدن چشم ها
خمیازه کشیدن
به یک نقطه خیره شدن
گریه و بی قراری
بهتر است هنگامی که هر کدام از این علایم را در نوزادتان مشاهده می کنید، به او مقداری شیر داده، در آغوش بگیرید تا آرام گیرد. ولی پیش از آنکه خوابش ببرد او را در تخت خودش گذاشته تا یاد بگیرد به تنهایی به خواب برود. اینکه یک روتینی را برای پیش از خواب نوزاد درست کنید فکر بسیار خوبی است. بعنوان مثال می توانید برای او یک موسیقی ملایم پیش از خواب پخش کنید ولی به یاد داشته باشید که اجازه ندهید او در آغوش شما به خواب برود زیرا که این می تواند برای او براحتی به یک عادت تبدیل شود. اگر پیش از تاریک شدن هوا نوزادتان را برای خواب در تختش می گذارید، اطمینان حاصل نمایید که پرده های اتاق، اتاق او را کاملاً تاریک کرده اند. بدین ترتیب ساعت بیولوژیکی او کم کم به رابطه خواب و شب و روز عادت کرده، یاد می گیرد که شبها خوابیده و روزها بیدار باشد.
.
ایجاد روتین برای خواب نوزاد:
کودکان در امور روزمره اگر دارای یک الگوی خاص باشند که بتوانند بر روی آن حساب کنند، بسیار بهتر عکس العمل نشان می دهند. این امر برای خواباندن نیز صدق می کند. اگر از ابتدا برای کودک یک روتین خاص درست کنید او سریعاً به این روتین عادت کرده و بر طبق آن می خوابد. برای ایجاد یک روتین مناسب برای خواب کودک از همان هفته اول باید شروع کنید. اینکه ما چگونه و به چه میزان می خوابیم، تا قسمت زیادی مطابق با عادات ما می باشد و اینکه بدن ما چه سیگنالهایی را مربوط به خواب می داند. این برای نوزادان نیز متفاوت نمی باشد. بنابراین هر طور که از ابتدا نوزاد خود را عادت دهید بدن او نیز همانگونه پاسخ می دهد.
برای ایجاد روتین خواب برای نوزادتان باید که ثابت قدم و مدام باشید. بدین معنا که هر شب سر یک ساعت خاص او را برای خواب شبانه در تختخواب و یا گهواره اش بگذرید. برای او سیگنالهای مربوط به خواب درست کنید تا کم کم او بداند با دیدن این سیگنالها وقت خوابش فرا رسیده است. روش های خوبی که می توانید امتحان کنید حمام کردن، گذاشتن موسیقی ملایم و یا کلاسیک برای او، کتاب خواندن و یا او را در آغوش گرفتن می باشد. برای اینکه کودکتان در طول شب راحت تر و طولانی تر بخوابد درست پیش از خوابش یک وعده کامل به او شیر بدهید. ولی مراقب باشید که او در بغل شما به خواب نرود بلکه او را تا هنگامی که بیدار است در تختش بگذارید و با تاریک کردن اتاق یک سیگنال دیگر به او بدهید که وقت خواب فرار سیده است.
در چند ماه اول ممکن است که نوزادتان در طول نیمه شب برای شیر خوردن بیدار شود ولی اگر از ابتدا برای او روتین مناسب خواب درست کرده باشید و در طول روز به او میزان کافی شیر بدهید پس از ماههای اول او می تواند در تمام طول شب بدون وقفه تا صبح حدود 6 و یا 7 صبح بخوابد.
حمام کردن پیش از خواب به بهتر خوابیدن نوزاد بسیار کمک می کند زیرا که بدن کوچک او را خسته کرده و نیز با گرم شدن بدنش او بیشتر از حد معمول خواب آلود می شود. اگر که نوزادتان در طول شب برای شیر از خواب بیدار می شود سعی کنید که در نهایت سکوت و آرامش و بدون اینکه با او حرف بزنید و یا او را تحریک کنید در یک نور خیلی کم به او شیر داده، او را عوض کنید، و سپس بدون برانگیختن او، دوباره در تختش بگذارید تا خود به خواب رود.
.
خواب میان روز:
در ابتدا نوزادان بیشتر زمان روز و شب را در خواب سپری می کنند. ولی هرچه که بر سن آنها اضافه می شود میزان خواب روزانه آنها نیز کم تر می شود. با این حال تا هنگامی که آنها به مدرسه بروند بدنشان به این خواب میان روز نیاز دارد. بیشتر کودکان از چند ماهگی تا 18 ماهگی دو خواب میان روز، یکی در صبح و یکی بعد از ناهار دارند. برای کمک به فرزندتان برای اینکه خواب میان روز خوبی داشته باشد باید:
برنامه زمانی منظم برای خواب او در روز داشته باشید. بدین معنا که هر روز سر یک ساعت خاص او را برای خواب نیمروزی در تختش بگذارید. حتی اگر این به این معنا باشد که باید برنامه های روزانه خود را تغییر دهید.
پیش از خواباندن او را آرام کنید و یک زمان خلوت با او داشته باشید تا او از شروشور و هیجان روز دور باشد.
اتاق او را تاریک کرده تا او بهتر به خواب برود.
از ایجاد سرو صدا و برانگیختن او در هنگام خواب خودداری کنید.
از دلایل اهمیت خواب میان روزی این است که کودکان در طول روز بیشتر خواب rem خواهند داشت که این نوع خواب به استراحت کردن و آرامش گرفتن مغز کمک می کند. همچنین خوابهای میان روزی باعث کاهش سطح هورمون استرس کورتیزول (Cortisol) می شوند.
.
چرا خواب برای رشد و نمو کودک حیاتی است؟
نه تنها خواب به بدن کمک می کند تا انرژی هایش را نگهداری و ذخیره کند، بلکه خوابیدن برای رشد مغزی نوزاد نیز بسیار مهم است. دانشمندان معتقدند که خوابیدن به رشد مغز کمک می کند، زیرا که در حین خواب REM
(Movement Rrapid Eye) مغز استراحت نمی کند و به فعالیتهای خود ادامه می دهد. در حقیقت، جریان خون به مغز در زمان خواب remبه 2 برابر مقدار معمولش می رسد. زیرا که باقی اعضای بدن در خواب به سر می برند و در نتیجه به جریان خون زیادی نیاز ندارند. این افزایش جریان خون به مغز به خصوص به قسمتی از مغز که عمل کنترل خود به خود تنفس را بر عهده دارد زیاد می شود.
در مدت زمان rem بدن شروع به افزایش تولید پروتین های عصبی خاصی می کند که سازنده قالب مغز می باشند.
همچنین در زمان خواب سبک، مغز شروع به پروسس کردن اطالاعاتی می کند که در زمان بیداری کسب کرده است، اطلاعاتی که به نظر مفید می آیند را در حافظه ثبت می کند و اطلات نامربوط و غیر مهم را پاک می کند. این عمل در یادگیری نوزاد، که دنیایی جدید به سویش گشوده شده است بسیار حائز اهمیت است.
بسیاری از دانشمندان معتقدند که خواب سبک یا rem باعث تحریک کردن مغز در حال رشد نوزاد شده و تصاویر مفیدی را که برای رشد فکری نوزاد بسیار مهم است را در اختیار مغز می گذارد. در حین خواب سبک قسمتهای بالایی مغز همچنین فعال می مانند، در حالیکه در حین خواب سنگین یا nrem قسمتهای بالایی مغز نیز بسته شده و بدن نوزاد شما، از طریق قسمتهای پایینی مغز کنترل می شود. یکی از دلایلی که نوزادان بخش بیشتری از خوابشان را در مقایسه با بزرگسالان در rem به سر می برند می تواند این باشد که مغز آنها بسیار سریع در حال رشد است (کودکان تا 2 سالگی به 75% رشد مغزی کامل خود می رسند) و برای این رشد نیاز دارند تا بیشتر فعال باقی بماند.
جالب است که بدانید کودکانی که زودتر به دنیا می آیند تقریباً 90% زمان خوابشان را در rem به سر می برند، به احتمال بسیار زیاد دلیل آن این است که بتوانند رشد مغزیشان را سرعت بخشند و زمانی را که در شکم مادرشان برای رشد از دست داده اند به این طریق جبران کنند.
2013-07-20 19.18.56
• از تولد تا 6 ماهگی:
نوزادان در طول شبانه روز بیشتر اوقات خود را در خواب سپری می کنند. به طور متوسط نوزادان چیزی در حدود 18- 16 ساعت در شبانه روز می خوابند. نوزادان غالباً دارای چهار سیکل خواب در هر 24 ساعت هستند و در طول روز به حداقل 2 بار خواب میان روزی نیاز دارند. مدت زمان خواب میان روزی نوزادان به زمان بندی غذای آنها بستگی دارد.
پس از هفته ششم زندگی، میزان خواب نوزاد به 16-15 ساعت تقلیل یافته و در چهار ماهگی به 12-9 ساعت به علاوۀ خوابهای میان روزی می رسد. کودکان شش ماهه به طور متوسط در حدود 12-10 ساعت می خوابند.
• 6 ماهگی تا یکسالگی:
تا حدود 6 ماهگی کودک باید دارای یک روتین برای خوابش باشد. در این سن معمولاً کودکان دوبار در طول روز به مدت 2- 5/1 ساعت و در شب به مدت 12-11 ساعت می خوابند. هرچه کودکان به یکسالگی نزدیک تر می شوند بعلت مشغله زیاد و بازی گوشیشان ممکن است از خواب میان روزشان کم کنند ولی در طول شب آنها همچنان به 12 ساعت خواب نیاز دارند.
